Λιανοτόπι – Νοσοκομείο Ανταρτών

Μήκος: 2,3χλμ
Χρόνος πορείας: 1ω

Χάρτης διαδρομής

Προβολή
Λήψη

Τύπος διαδρομής: Αμφίδρομη
Δυσκολία: 2/5 (Μέτρια δύσκολη)
Χρόνος πορείας: 1ω
Μήκος: 2,3χλμ
Ισοδύναμο Μήκος: 4,4 χλμ

Ανάβαση: 164μ
Κατάβαση: 125μ
Μέγιστο υψόμετρο: 1373μ
Ελάχιστο υψόμετρο: 1209μ
Πόσιμο νερό: Όχι

Το Νοσοκομείο Ανταρτών, απλώνεται βόρεια και νότια της Βλαχόστρατας που συνέδεε το Λιανοτόπι με την Γράμμουστα. Είναι ένα από τα εμφανέστερα κτιστά μνημεία που άφησε πίσω του ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας, ο οποίος στη φάση της ανάπτυξής του, οργάνωσε τις μονάδες στήριξης και επιμελητείας του στο Γράμμο.

Το νοσοκομείο του Γράμμου είναι τμήμα ενός δικτύου νοσοκομείων που αναπτύχθηκαν στην τριετία 1947-49 από την υγειονομική υπηρεσία του ΔΣΕ. Ανάλογα νοσοκομεία οργανώθηκαν στο Βροντερό της Μικρής Πρέσπας, στους Μύλους του Τίρνοβου, στο Πισοδέρι, στον Αμάραντο, στην περιοχή της Φλώρινας και βόρεια από το Γιαννοχώρι.

Τα νοσοκομεία αυτά, εκτός από τις πολεμικές ανάγκες εξυπηρετούσαν και τις ανάγκες των τοπικών πληθυσμών, καθώς τα χωριά των περιοχών αυτών δεν είχαν εκκενωθεί. Φυσικά, πρόκειτο για υποδομές ανάγκης, φτιαγμένες με μεγάλη βιασύνη και κάτω από εξαιρετικά αντίξοες καταστάσεις, που λειτούργησαν μέσα σε δύσκολες υγειονομικές συνθήκες, με μόνο άφθονο υλικό το θάρρος των νοσηλευτών και νοσηλευομένων και την ελπίδα όλων ότι ο αγώνας τους αποτελεί τη μαγιά ενός καλύτερου κόσμου.

Η μεγάλη σπηλιά του νοσοκομείου

Μεγαλύτερο όλων των αντάρτικων νοσοκομείων, με καλύτερη υποδομή και με δυνατότητα μόνιμης περίθαλψης αρχικά περίπου 500 τραυματιών, ήταν το σύμπλεγμα κτισμάτων, κρυψώνων και σπηλιών του Νοσοκομείου του Γράμμου που αρχικά λειτουργούσε στο Γιαννοχώρι και το Μονόπυλο.Το νοσοκομείο, μεταφέρθηκε στη συνέχεια και λειτούργησε στη ζώνη της ανατολικής πύλης του φαραγγιού του Αλιάκμονα, θέση κρυπτική και ασφαλή, που επέτρεπε αθέατους ελιγμούς διαφυγής.

Η λειτουργία του ξεκίνησε το 1947 στο Λιανοτόπι, κοντά στο παλιό χωριό. Στο τέλος του 1947 το νοσοκομείο μεταφέρθηκε στον Αμάραντο για να καλύψει τις ανάγκες της επιχείρησης της Κόνιτσας. Το 1948 επέστρεψε στο Λιανοτόπι και μεταφέρθηκε ψηλότερα, κάτω απο τη Σκάλα, καθώς χρειάστηκε περισσότερος και ασφαλέστερος τόπος για τις ανάγκες ανάπτυξης 1.500 κρεβατιών, ενόψη της μεγάλης μάχης του Γράμμου (Ιούνιος-Αύγουστος 1948). Στις σπηλιές μεταφέρθηκε ένα μικρό τμήμα του, για μόλις δυο μέρες, την παραμονή του ελιγμού του ΔΣΕ από το Γράμμο προς το Βιτσι (21 Αυγούστου 1948). Την Άνοιξη του 1949, το νοσοκομείο λειτούργησε και πάλι στον ίδιο χώρο ανατολικά της Σκάλας, ενώ στη διάρκεια των τελικών μαχών είχε ήδη μεταφερθεί στους Χιονιάδες.

Από τις γραπτές περιγραφές των Σακελαρίου και Τζαμαλούκα, των δύο γιατρών που είχαν την ευθύνη δημιουργίας και λειτουργίας του νοσοκομείου και με τη βοήθεια νοσοκόμων που υπηρέτησαν εδώ, εντοπίστηκαν πριν από δυο χρόνια τα 13 βασικά, πέτρινα κτίρια του νοσοκομείου, στα βόρεια του παλιού μονοπατιού που κατέβαινε από το Σούφλικα προς Λιανοτόπι (η διαδρομή σημάνθηκε πρόσφατα).

Στις πύλες του φαραγγιού, λίγα μέτρα από την είσοδο της σπηλιάς

Η προσπέλαση στους χώρους του νοσοκομείου γίνεται σήμερα εύκολα με τετρακίνητο όχημα καθώς από το κιόσκι στο Λιανοτόπι, αρχικά με κατεύθυνση νότια, ανεβαίνει δασικός δρόμος, ο οποίος στην αρχή κινείται παράλληλα με το ρέμα κι αφού πάρει 150 μέτρα ύψος, φτάνει στον χώρο του νοσοκομείου ύστερα από απόσταση 1700 μέτρων. Από εκείνο το σημείο ο δασικός συνεχίζει βόρεια μέχρι να συναντηθεί με την Βλαχόστρατα. Σε μεγάλο βράχο έχει τοποθετηθεί αναμνηστική πλάκα και ακριβώς δίπλα στο δρόμο βρίσκεται ο 1ος θάλαμος. Σε μια διάμετρο 150 μέτρων βρίσκονται αριθμημένα και τα υπόλοιπα κτίσματα. Στο νοσοκομείο μπορεί κάποιος να ανέβει και περπατώντας ένα εικοσάλεπτο, ακολουθώντας ξυλοσυρμή που αρχίζει από το ρέμα.

Η ευκολότερη προσπέλαση της θέσης γίνεται από το Λιανοτόπι. Το μονοπάτι ανηφορίζει με ήπιες κλίσεις μέσα σε δάσος μαυρόπευκων μέχρι το τέλος δασικού δρόμου. Λίγο μετά το τέλος του δρόμου, βρίσκουμε άνοιγμα στα δεξιά, από όπου ξεκινά δρομάκος δασικών μηχανημάτων, που κατηφορίζει βιαστικά προς την είσοδο του φαραγγιού. Ο δρομάκος αυτός καταλήγει στη μικρή, κρυπτική λωρίδα ήπιου αναγλύφου, ακριβώς μπροστά στο φαράγγι, δίπλα σε πηγές και κάτω από τη στέγη των θεόρατων βράχων. Εδώ θα δούμε τα ερείπια ενός μεγάλου κτιρίου του νοσοκομείου, που κατασκευαστηκε το 1947. Από εδώ, ένα στενό και κάπως εκτεθειμένο μονοπάτι μας φέρνει στη χαμηλότερη – και μεγαλύτερη – σπηλιά. Η θέση είναι πολύ κοντά στην κοίτη του ποταμού, που ωστόσο δρασκελίζεται μόνο το καλοκαίρι.

Τα προηγούμενα χρόνια, η θέση του Αντάρτικου Νοσοκομείου είχε ταυτιστεί με τις σπηλιές, ως ένα φυσικό στοιχείο που είναι εντυπωσιακό και εύκολα επισκέψιμο. Η κάτω σπηλιά αποτέλεσε για λίγες μέρες μέρος των χώρων νοσηλείας των τραυματιών και χειρουργημένων ανταρτών. Το κυριότερο πελονέκτημά της ήταν το απυρόβλητο του κοίλου, το οποίο είχε οργανωθεί σε δύο ορόφους. Μια μικρότερη σπηλιά, λίγο ψηλότερα, συμπλήρωνε τους φυσικούς θαλάμους. Πολύ περισσότερα κτίσματα βρίσκονται ψηλότερα, ενώ ημιυπόγειοι θάλαμοι ανάρρωσης είχαν διαμορφωθεί και στο Βέτερνικ, κάτω από την προστασία του μεγάλου βράχου.

Για την προσπέλαση του ιστορικού αυτού τόπου από τη Γράμοστα, μπορείτε να ακολουθήσετε ανάδρομα τη Βλαχόστρατα, στην κατεύθυνση απο το χωριό Γράμμος προς το Λιανοτόπι.

Η διαδρομή έχει κάποια σποραδική σήμανση με σημάδια στα βράχια και κορδέλες, καθώς και μερικές παλιές πινακίδες. Από το Λιανοτόπι μέχρι τη μεγάλη σπηλιά, η πορεία μας έχει μήκος 2.2 χλμ. και μπορεί να γίνει σε 1ω30-2 ώρες. Η κρήνη στο Λιανοτόπι δεν έχει νερό.

Παλαιότερη επισήμανση της διαδρομής
Ποσοστιαία κατανομή
σε κατηγορίες βατότητας
Ποσοστιαία κατανομή
στις υψομετρικές ζώνες
Υψομετρικό προφίλ

Υψόμετρα αφετηρίας – προορισμού και μέγιστο ύψος

Συμβουλές
  • Υπάρχουν πολλές εκδοχές των αποσπασμάτων του Lorem Ipsum διαθέσιμες, αλλά η πλειοψηφία τους έχει δεχθεί κάποιας μορφής αλλοιώσεις, με ενσωματωμένους αστεεισμούς, ή τυχαίες λέξεις που δεν γίνονται καν πιστευτές.
  • Εάν πρόκειται να χρησιμοποιήσετε ένα κομμάτι του Lorem Ipsum, πρέπει να είστε βέβαιοι πως δεν βρίσκεται κάτι προσβλητικό κρυμμένο μέσα στο κείμενο. Όλες οι γεννήτριες Lorem Ipsum στο διαδίκτυο τείνουν να επαναλαμβάνουν προκαθορισμένα κομμάτια του Lorem Ipsum κατά απαίτηση, καθιστώνας την παρούσα γεννήτρια την πρώτη πραγματική γεννήτρια στο διαδίκτυο.
  • Χρησιμοποιεί ένα λεξικό με πάνω από 200 λατινικές λέξεις, συνδυασμένες με ένα εύχρηστο μοντέλο σύνταξης προτάσεων, ώστε να παράγει Lorem Ipsum που δείχνει λογικό. Από εκεί και πέρα, το Lorem Ipsum παραμένει πάντα ανοιχτό σε επαναλήψεις, ενσωμάτωση χιούμορ, μη κατανοητές λέξεις κλπ.
Επισημάνσεις

Είναι πλέον κοινά παραδεκτό ότι ένας αναγνώστης αποσπάται από το περιεχόμενο που διαβάζει, όταν εξετάζει τη διαμόρφωση μίας σελίδας. Η ουσία της χρήσης του Lorem Ipsum είναι ότι έχει λίγο-πολύ μία ομαλή κατανομή γραμμάτων, αντίθετα με το να βάλει κανείς κείμενο όπως ‘Εδώ θα μπει κείμενο, εδώ θα μπει κείμενο’, κάνοντάς το να φαίνεται σαν κανονικό κείμενο.