Χωριό Γράμμος – Φρίγκα – Γκιστόβα

Η ομαλή λεκάνη χωριού Γράμμος είναι στην ουσία ένα τεράστιο βοσκοτόπι. Άλλοτε, το απέραντο αυτό λιβάδι ήταν κατάστικτο από εγκαταστάσεις κτηνοτρόφων, οι οποίοι ξεκαλοκαίραζαν εδώ σε ομαδικούς καταυλισμούς που έφταναν έως και τις 10 οικογένειες, μέλη συνήθως ενός ευρύτερου συγγενικού κύκλου. Μία από τις αγαπημένες θέσεις συσπείρωσης των κτηνοτρόφων ήταν η Φρίγκα, ένα πλούσιο λιβάδι που φιλοξενούσε τη μεγάλη ομώνυμη πηγή.

Οι δρόμοι ζώων και ανθρώπων, που απέκλιναν από το χωριό Γράμμος προς τις εποχικές κτηνοτροφικές συνοικήσεις της λεκάνης, συνέκλιναν ψηλότερα στις κορυφογραμμές και τις μεγάλες πηγές. Δύο από τις πιο σημαντικές θέσεις υδροληψίας ήταν στη Φρίγκα και τη Γκιστόβα, δηλαδή στη μεγάλη πηγή και τη μόνιμη λίμνη.

Το παλιό μονοπάτι από τη Γράμοστα προς τη Φρίγκα βελτιώθηκε μεταπολεμικά, καθώς φιλοξένησε το πρώτο υδραγωγείο της περιοχής, έναν αγωγό πήλινων σωλήνων που μετέφερε καθαρό, πόσιμο νερό στο χωριό. Το υδραγωγείο αυτό εγκαταλήφθηκε αργότερα, αλλά το ίχνος του άξονα του αγωγού παρέμεινε και πρόσφατα διαπλατύνθηκε ως κτηνοτροφικό δρόμος. Ο δρόμος αυτός είναι η συντομότερη όδευση προς τη Φρίγκα και συντηρείται κάθε καλοκαίρι από τα ερπυστριοφόρα του στρατού.

Η όδευση αυτή, από το Γράμμο στη Φρίγκα και τη Γκιστόβα ακολουθεί τη ζώνη των ηπιότερων κλίσεων προς τη Γκιστόβα. Έτσι, ακολουθώντας το δρόμο αυτόν μέχρι το ύψος του οριζόντιου δρόμου Λεύκα-Μπαρούγκα, προχωρώντας μέχρι την πηγή από το ίχνος του παλιού αγωγού και συνεχίζοντας από μικρά μονοπάτια μέχρι τη Γκιστόβα, έχουμε στην ουσία ανασυστήσει την ευκολότερη πρόσβαση στη Γκιστόβα, μια πορεία την οποία υλοποιούσαν παλιότερα τα κοπάδια και τα φορτηγά ζώα.

Η διαδρομή ξεκινά από το χωριό και με μερικούς ελιγμούς στο τοπικό οδικό δίκτυο μπαίνει στο μακρύ δρόμο προς τη Φρίγκα. Όταν το δρομάκι αυτό δεν έχει καθαριστεί από τα μηχανήματα τους στρατού – γεγονός που συμβαίνει λίγες μέρες πριν την έλευση των κοπαδιών, συνήθως αρχές Ιούνη – μοιάζει με ωραίο πλατύ μονοπάτι. Το δρομάκι καταλήγει στον κύριο χωματόδρομο που συνδέει τη Λεύκα με το διάσελο Μπαρούγκα.

Κάνουμε λίγο αριστερά στο χωματόδρομο αυτόν και στο ύψος μιας λαμαρινένιας καλύβας μπαίνουμε στο ίχνος του παλιού υδραγωγού, που καταλήγει στην πηγή (εδώ, ο προσεκτικός παρατηρητής θα δει ένα παλιό φρεάτιο και λείψανα από την υποδομή μάστευσης).

Συνεχίζουμε με μικρά μονοπάτια προς τον άξονα της μεγάλης ρεματιάς, την περνάμε και ανηφορίζουμε σε ομαλά λιβάδια προς το κεντρικό μονοπάτι της Γκιστόβας. Συγκλίνουμε με αυτό στα ομαλά λιβάδια, ψηλότερα από το οροπέδιο με τις λίμνες.

Συνεχίζουμε στο σαφές αυτό μονοπάτι μέχρι τη λίμνη Γκιστόβα.

Η διαδρομή δεν έχει σήμανση. Από το χωριό Γράμμος μέχρι τη Γκιστόβα, η πορεία έχει μήκος 7.2 χλμ. και μπορεί να γίνει σε 3 ώρες. Νερό θα βρούμε στη πηγή Φρίγκα και στις μεγάλες ρεματιές που ακολουθούν, όπου το νερό είναι άφθονο, κρύο και καθαρό.

Υψομετρικό προφίλ

Υψόμετρα αφετηρίας – προορισμού και μέγιστο ύψος